بسته شدن شیر میتواند در اثر نیروی جاذبه بر دیسک یا نیروی بازگردانده‌ی فنر و یا ترکیبی از این دو باشد. ۱- برای جلوگیری از بازگشت سیال در یک سیستم پایپینگ در نظر گرفته می شوند. ۳- فشار سیال عبوری از درون لاین باعث بازشدن ولو و هرگونه برگشت سیال باعث بسته شدن ولو خواهد شد. در این شیر یکطرفه جریان باعث فشار به پیستون می شود آن را به طرف بالا حرکت می دهد. بعد از عبور سیال و کاهش فشار پیستون به طرف پائین آمده و اجازه برگشت سیال را از داخل خط لوله می گیرد.
ترمومتر گاز اکچوئیتد ویکا مدل F73
کره یا پیستون در این شیرها کاملا” در سیت (seat) قرار می گیرد و هم به صورت عمودی، هم افقی می توانند در خط لوله نصب شوند. با توجه به این ساختار و عملکرد این نوع از شیر های یک طرفه برای سرویس هایی که در آنها جریان، فشار و سرعت بالایی دارد و ویسکزیته ی سیال بالا باشد مناسب هستند. در شیر یک طرفه لولایی یا دریچه ای (Swing Check Valve)، دیسک با پین به صورت عمودی به بدنه لولا می شود.
شیر یک طرفه یا چک ولو
در طراحی شیر فشاری به جای دیسک، یک پیستون یا یک جسم توپی بکار گرفته می شود. در اثر جریان و فشار سیالات جدا و بلند می شود و در صورت پایان یافتن جریان یا برگشت سیال، کره یا پیستون به کمک نیروی جاذبه موجود به پایین آمده و بسته می شود. شیر یک طرفه فشاری شیری است که هم به صورت عمودی، هم افقی در خط لوله می توانند نصب شوند و برای جریانات دارای فشار و سرعت بالا مناسب میباشد. در شیر های یک طرفه سیال تنها می تواند از یک طرف شیر عبور کند و برگشت آن از جهت مخالف انجام پذیر نیست . در نتیجه هنگام نصب آن می بایست به فلش موجود بر روی شیر دقت نمایید، زیرا سیال تنها می تواند از جهت مشخص شده عبور نماید. از چک ولو بطور معمول همراه با شیر های کشویی استفاده می شود تا بتوان بدون نیاز به اپراتور سیال را در فشار پایین کنترل کرد.
در شکل ذیل چند نمونه از شیر یکطرفه استیل خنبره ، اکون و گسترا شیر پروانه ای را خواهید دید. شیر یکطرفه لیفت دیسک lift check valve شامل یک دیسک هدایت شونده است که از با اعمال نیروی فنر قرار گرفته بر پشت خود روی آن بر روی سیت شیر نشته و مانع برگشت سیال می گردد . شیر یکطرفه ” شیر چک ولو ” برای باز کردن شیر نیاز به حداقل فشار بالادست (دیفرانسیل فشار بین ورودی و خروجی) دارد و اجازه می دهد سیال از طریق آن جریان یابد. نوع دیگری از چک ولوها که به چک ولو توپی نیز معروف میباشد، دارای مکانیزمی دقیقآ مشابه چک ولو با دیسک پیستونی هستند. با این تفاوت که به جای پیستون، از یک توپ کروی کوچک داخل آن استفاده میشود.
- هنگامی که فشار در سمت خروجی بیشتر باشد (یا فشار سمت ورودی به اندازه کافی بالا نباشد) ، شیر بسته می شود.
- در اینجا باید به این نکته اشاره کنیم که سرعت عمل (اکشن) در این شیرها به سرعت برگشت سیال بستگی دارد.
- بر خلاف شیرهای دیگر ، شیرهای یکطرفه ” شیر چک ولو ” نیازی به دسته ، اهرم ، محرک یا انسان ندارند و به صورت اتومات و دائم کار عمل می نمایند .
- در هنگام انتخاب این شیرها باید دقت شود که برای چه کاربردی می خواهیم از شیر استفاده کنیم و مدل منطبق با کاربرد مورد نظر را به کار برد.
- چک ولو دیسک دوگانه به عنوان چک ولو پروانه ای یا چک ولو دیسک تاشو شناخته می شود.
فشار سیالی که از خط عبور می کند، باعث باز شدن شیر می شود، درحالیکه هرگونه برگشت جریان باعث بسته شدن شیر خواهد شد. شیر های چک ولو را می توان در هر بخش از سیستم تبرید نصب کرد که در آن از عواقب وارونگی جریان نامطلوب جلوگیری کند. نکته مهمی که باید قبل از اتصال این شیرها به لوله رعایت کرد، تمیز بودن سیستم برودتی است. در انتخاب چک ولو حداقل فشار برای کار کردن چک ولو بسیارمهم است. داخل چک ولو کستل دیسکی قرار گرفته که با حرکت سیال این دیسک حرکت و از عبور سیال جلوگیری می کند. زمانی که جریان فشار لازم برای حرکت توپی ایجاد شود، کره در محفظه شیر به حالت معلق درآمده و سیال از اطراف توپی عبور می‌کنند.